II. Programy przedakcesyjne.

Charakter udzielanej w ramach Phare pomocy został zmieniony poprzez postanowienia określone przez Komisję Europejską w 1997 roku w dokumencie Nowa Orientacja Phare. Od tego czasu Phare stało się instrumentem przygotowującym poszczególne kraje do członkowstwa w Unii Europejskiej, poprzez realizację priorytetów zidentyfikowanych w Partnerstwie dla Członkostwa (dokumencie Komisji Europejskiej) oraz Narodowym Programie Przygotowania do Członkostwa (dokument opracowany przez stronę polską). W oparciu o nowe zasady programu Phare, pula dostępnych w ramach programu środków została podzielona na dwie części:

1. Budowa instytucji w krajach aspirujących do członkostwa, na którą zarezerwowano około 30% środków, Institution Building (IB).
2. Wspieranie inwestycji, (około 70%) w celu dostosowania gospodarki i infrastruktury do standardów prawa europejskiego, Economic and Social Cohesion (ESC),
   • program współpracy przygranicznej, którego celem jest niwelowanie różnic rozwojowych pomiędzy sasiadującmi regionami, Cross Border Cooperation (CBC).

Celem Programu Phare (ESC) było zwiększenie spójności społeczno-gospodarczej regionu w trzech obszarach, którym odpowiadają konkretne części Programu: wsparcie rozwoju infrastruktury (INFRA), wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) oraz wsparcie rozwoju zasobów ludzkich (RZL).

Na lata 2000 - 2006 przyznano Polsce w ramach Phare 643 mln euro.

Programy realizowane w ramach Phare na terenie województwa śląskiego:

Specjalny Program Przygotowawczy do Funduszy Strukturalnych (Akcja 3.1) Phare SPP (Special Preparatory Programme). Wspierał przygotowanie strategii i programu rozwoju regionalnego. Ustanawiał także podstawy prawne i administracyjne dla funduszy strukturalnych i funduszu spójności. Wspierał również uruchomienie pomocy przedakcesyjnej w ramach programów ISPA i SAPARD.

W wyniku realizacji SPP powstał Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego. Opracowano także ekspertyzy dotyczące sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), rynku pracy, transferu technologii i ochrony środowiska. W ramach programu utworzono Regionalne Centrum Transferu Technologii. Instytucjami partnerskimi w realizacji programu były Region Nord-Pas de Calais i Ministerstwo Gospodarki.

Phare Inicjatywa PL 9903.01 Fundusz Dotacji Lokalnych (FDL). Celem programu było łagodzenie skutków społecznych restrukturyzacji przemysłu ciężkiego i redukcji zatrudnienia w kopalniach i hutach. Fundusz pomagał w finansowaniu projektów dotyczących tworzenia nowych miejsc pracy, rozwoju MŚP, innowacji i transferu technologii, edukacji i rynku pracy, infrastruktury transportowej, ochrony środowiska i turystyki. Realizacja przedsięwzięć miała miejsce w latach 2001-2002. W wyniku I Fazy FDL dofinansowanie uzyskało 21 projektów na kwotę 5,59 mln euro. Realizacja II Fazy Funduszu Dotacji Lokalnych pozwoliła na dofinansowanie dalszych 12 projektów na kwotę 3,7 mln.

Phare 2000 - Spójność społeczno-gospodarcza. Program był realizowany w latach 2001-2004. W województwie śląskim w ramach Phare 2000 - Spójność społeczno-gospodarcza, wdrażane były następujące projekty regionalne:

24 lipca 2001 Komisja Konkursowa powołana na wniosek Marszałka Województwa Śląskiego, rekomendowała Górnośląską Agencję Rozwoju Regionalnego SA na Regionalną Instytucję Finansującą, która odpowiedzialna była za obsługę administracyjną programów pomocowych Unii Europejskiej, monitorowanie inwestycji i promocję programów wsparcia w ramach projektu Rozwój MŚP.

Program Phare 2001 - Spójność społeczno-gospodarcza. Program był realizowany w latach 2002-2003. W województwie śląskim w ramach Phare 2001- Spójność społeczno- gospodarcza, wrażane były następujące projekty regionalne:

Rozwój sektora MSP - program horyzontalny w ramach Phare 2001. Realizację ostatniego etapu wdrażania przewidziano na rok 2004. Celem programu jest pomoc inwestycyjna oraz szkoleniowo-doradcza dla firm (1,9 mln euro).

Program Phare 2003 - Spójność społeczno gospodarcza. Realizację programu rozpoczęto w roku 2002 , obecnie trwa końcowa faza jego wdrażania. W województwie śląskim w ramach Phare 2003 - Spójność społeczno - gospodarcza realizowane są następujące projekty regionalne:

Phare CBC (Cross Border Cooperation). Program współpracy przygranicznej koncentrujący się głównie na rozwoju gospodarczym regionów przygranicznych. W ramach programu dofinansowywane są min. projekty związane z poprawą infrastruktury transportowej i ochroną środowiska: inicjatywy w dziedzinie turystyki, rozwoju regionalnego oraz rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości.
Phare-CBC jest ściśle skoordynowany z wewnętrznym programem Unii Europejskiej Interreg, w oparciu o który realizowana jest współpraca przygraniczna Polski od momentu przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej.

Programy realizowane w województwie śląskim w ramach Phare CBC.

ISPA (Instrument of Structural Policies for Pre- accesion)- Program był instrumentem mającym na celu wsparcie spójności gospodarczej i społecznej poprzez współfinansowanie dużych projektów inwestycyjnych w sektorze środowiska i transportu.

W dziedzinie ochrony środowiska w województwie śląskim zrealizowano projekty na łączną kwotę dofinansowania 258,8 mln euro. Natomiast w obszarze transportu ogólna kwota wspracia wyniosła 190,6 mln euro. W tym dofinansowanie otrzymały projekty:

• budowa odcinka autostrady A4 Kleszczów-Sośnica (84,2 mln euro),
• budowa drogi ekspresowej Bielsko-Biała - Skoczów-Cieszyn (103,6 mln euro),
• pomoc techniczna dla projektu "Modernizacja linii kolejowej E 30/CE30" (2,7 mln euro).

Program był realizowany w latach 2001-2003.

SAPARD (Special Accesion Programme for Agriculture and Rural Development) - Realizację programu przewidziano na lata 2001-2006. Jego celem jest poprawa konkurencyjności polskiego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego na rynku krajowym i międzynarodowym. Program wspiera rozwój obszarów rolniczych poprzez modernizację infrastruktury technicznej oraz tworzenie warunków do podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi.

W Województwie Śląskim do końca 2004 zrealizowano w ramach programu Sapard projekty na ogólną wartość 81 mln. euro.