Akta Powstańców Śląskich już w Katowicach
W rocznicę wybuchu II Powstania Śląskiego w Sali Marmurowej Urzędu Marszałkowskiego podpisano umowę o przekazaniu akt „Powstania Śląskie” z Centralnego Archiwum Wojskowego do Archiwum Państwowego w Katowicach
W ten sposób Archiwum Państwowe w Katowicach wzbogaci się o elektroniczne kopie materiałów – części akt „Powstańcy Śląscy”. Dokumenty mają charakter administracyjno-organizacyjny i dotyczą uczestników powstań śląskich.
W podpisaniu umowy udział wzięli: dyrektor CAW dr Andrzej Żak i dyrektor AP w Katowicach dr Piotr Greiner. Na uroczystość przybył także Zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych dr Andrzej Biernat.
Uroczystość otworzył Marszałek Województwa Śląskiego Bogusław Śmigielski: „To duże wydarzenie dla województwa śląskiego. Pozyskujemy dokumenty, które pokazują historię naszego regionu. Dzięki digitalizacji udało się upublicznić materiały, które dotąd były niedostępne. Będziemy mogli w pełniejszy sposób ukazać rolę powstań śląskich, upowszechniać ją i wprowadzać do podręczników szkolnych. Bardzo serdecznie dziękuję przedstawicielom Centralnego Archiwum Wojskowego za przekazanie nam tak cennej dokumentacji.”
„Materiały te dostarczają nam wiedzę o czynach naszych przodków. Dzięki zaangażowaniu CAW, w którego posiadaniu była największa część akt, wszystkie dokumenty mogły wreszcie się spotkać na Śląsku. To dobra droga, by ostatecznie trafiły „pod strzechy” w postaci cyfrowego materiału dostępnego w internecie” – dodał dr Andrzej Biernat, zastępca dyrektora Archiwów Państwowych.
Akta „Powstańców Śląskich” przeszły długą drogę, zanim zostały skompletowane w katowickim archiwum.
W okresie międzywojennym w Ministerstwie Spraw Wojskowych powołano komórkę organizacyjną, której zadaniem była weryfikacja uczestników powstań śląskich w celach głównie kombatanckich. Po wybuchu II wojny światowej część wytworzonej dokumentacji, zwanej potocznie „Powstańcy Śląscy” dotycząca personaliów uczestników powstań śląskich w obawie przed represjami ze strony Niemców została ewakuowana do Rumunii i z czasem znalazła się w Nowym Jorku, gdzie została włączona do zbiorów Instytutu im. Józefa Piłsudskiego. Większa część akt „Powstańcy Śląscy”, o charakterze administracyjno-organizacyjnym, pozostała w kraju, szczęśliwie ocalała i z czasem, jako archiwalia wytworzone przez organa wojskowe, została włączona do Centralnego Archiwum Wojskowego.
Na podstawie porozumienia zawartego w 2004 roku pomiędzy Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych, Biblioteką Śląska i Instytutem im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku akta „Powstańców Śląskich” zostały przetransportowane do Polski i tu poddane konserwacji, zmikrofilmowaniu i digitalizacji. Digitalizację wykonało Archiwum Państwowe w Katowicach, w wyniku czego powstało 90 700 skanów (z 840 jednostek aktowych). Na początku 2010 roku prace zostały zakończone. Zarówno Archiwum, jak i Biblioteka Śląska posiadają więc materiały dotyczące powstań śląskich w formie elektronicznej. Są one, podobnie jak i mikrofilmy, udostępniane w pracowni naukowej Archiwum. Oryginały wróciły za ocean do Instytutu im. Józefa Piłsudskiego.
Od dawna naukowe środowisko katowickie postulowało sprowadzenie do Archiwum Państwowego w Katowicach materiałów będących w posiadaniu Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie. Ostatecznie na koszt CAW zostało wykonane 275 tys. skanów z materiałów archiwalnych. Kopie te zostały przekazane do katowickiego Archiwum.
W ten sposób zainteresowani powstaniami śląskimi badacze będą mieli w Katowicach dostęp do większości źródeł przechowywanych w różnych archiwach. W samym Archiwum Państwowym w Katowicach przechowywana jest dokumentacja wytworzona na Górnym Śląsku w czasie powstań.
Przed podpisaniem umowy Zarząd Województwa Śląskiego złożył hołd bohaterom II zrywu na Górnym Śląsku w 1920 roku przy Pomniku Powstańców Śląskich. Kwiaty zostały złożone także na grobie Wojciecha Korfantego.