Szlaki pielgrzymkowe Ślązaków w Muzeum Śląskim
Od 9 grudnia Muzeum Śląskie zaprasza na wystawę „Szlaki pielgrzymkowe Ślązaków. Od Góry Św. Anny po Santiago de Compostela". Na ekspozycji będzie można zobaczyć nie tylko medaliki, wizerunki świętych, obrazki dewocyjne, lecz także przedmioty cenne ze względu na swoją historię i osoby z nimi związane.
Każdy zwiedzający otrzyma paszport pielgrzyma i będzie miał szansę odbycia podróży przez najważniejsze sanktuaria dla Ślązaków. Jedną z pamiątek prezentowanych na wystawie są buteleczki przywożone z sanktuariów, zawierające wodę, która poświęcona w cudownych źródełkach miała wyjątkowe znaczenie. Charakterystyczny kształt takich butelek oraz doklejone uszko pozwalały zawiesić butelkę na rzemyku lub bezpośrednio obok obrazów religijnych. Nadal praktykowany zwyczaj przywożenia wody z cudownego źródełka jest powiązany z głęboką wiarą w jej cudowne właściwości. Stąd tak silna potrzeba zabrania jej dla nieobecnych w sanktuarium członków rodziny, by przeżegnali się, napili, obmyli oczy. Na wystawie w Muzeum Śląskim będzie można zobaczyć m.in. butelkę, która upamiętnia skomplikowane losy obrazu Matki Boskiej Kodeńskiej przywiezionego z Kodnia do Częstochowy w dramatycznych okolicznościach w 1875 r., gdy władze rosyjskie w ramach represji popowstaniowych przekazały kościół katolicki wyznawcom prawosławnym. Wizerunek umieszczony w kaplicy Aniołów Stróżów na Jasnej Górze przebywał aż do 1927 r.
Każda z pamiątek zaprezentowanych na wystawie „Szlaki pielgrzymkowe Ślązaków..." ma swoją historię. Jedną z nich jest fotografia pochodząca z lat 30. XX w. przedstawiająca pielgrzymów ze Śląska w Ziemi Świętej. Wśród nich na pierwszym planie widać kobietę ubraną w śląski strój regionalny - jest to mieszkanka katowickiego Nikiszowca, Franciszka Hajduk. O tej postaci wspomina m.in. Małgorzata Szejnert w swej książce „Czarny ogród" jako o osobie uważanej za najbardziej pobożną w gminie. Kto chciał wnieść jakąś intencję, a nie śmiał z tym iść do proboszcza, prosił Hajdukównę, żeby przekazała intencję księdzu, co oczywiście czyniła. Franciszka Hajduk w ciągu swojego życia pielgrzymowała do wielu miejsc pątniczych, z których przywoziła liczne pamiątki. Na wystawie można zobaczyć krzyż przywieziony z Ziemi Świętej, kropielniczkę z Rzymu i pamiątkowy obrazek z pozytywką z Lourdes.
Szczególnym rarytasem prezentowanym na wystawie jest ekran pochodzący z Częstochowy z lat 60. XX w., na tle którego pielgrzymi zwykli byli robić sobie pamiątkowe zdjęcie. Na Jasnej Górze dominowały ekrany fotografów ulicznych z widokiem klasztoru, nad którym unosił się wizerunek Matki Bożej oraz napis „Pamiątka z Częstochowy". Innym popularnym motywem ekranów były winiety ozdobione motywami kwiatowymi, zaopatrzone w napis „Pamiętaj o mnie". Fotografia taka stawała się pamiątką dla bliskich, którym często była dedykowana.
Patronat honorowy nad wystawą objął Marszałek Województwa Śląskiego oraz Ambasador Królestwa Hiszpanii.
Scenariusz i kurator wystawy: Małgorzata Paul
Aranżacja wystawy: Mariusz Paluchiewicz, Krzysztof Głuch
Pomysłodawca wystawy: Leszek Jodliński
Spotkania towarzyszące wystawie:
Śląskie leśne kościoły wczoraj i dzisiaj
13 stycznia 2011, godz. 17.00, wstęp wolny
Prowadzenie - ks. bp. Tadeusz Szurman, proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Katowicach
W drodze do Ojczyzny. O pielgrzymowaniu
10 lutego 2011, godz. 17.00, wstęp wolny
Prowadzenie - dr Jacek Kurek, Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach