Jest on odpowiedzią na wyzwania ochrony środowiska, jakie powstają w warunkach obecnego rozwoju gospodarki określanej jako innowacyjna.

Do głównych problemów środowiskowych Program zalicza: jakość powietrza, jakość wód powierzchniowych i podziemnych, zanieczyszczenie gleb, uciążliwość hałasu komunikacyjnego oraz gospodarkę odpadami. Pomiary jakości powietrza realizowane przez WIOŚ w Katowicach wykazują przekroczenia norm zanieczyszczeń takich jak pył zawieszony PM10, pył zawieszony PM2,5 i benzo(a)piren. Na tę sytuację wpływ mają głównie niska emisja z indywidualnego ogrzewania budynków, a w mniejszym stopniu transport samochodowy (rozbudowana sieć dróg i duże natężenie ruchu) oraz emisja przemysłowa.

W zakresie gospodarki wodno-ściekowej stwierdza się, że nadal występują tereny na których brak jest kanalizacji ściekowej. Zgodnie z planami aglomeracji zostaną skanalizowane. Zagrożenie dla gleb jest spowodowane wieloletnią działalnością górnictwa węgla kamiennego i innych gałęzi przemysłu oraz rozwojem sieci komunikacyjnej, a także intensywną urbanizacją. Tereny charakteryzujące się najwyższymi stężeniami zanieczyszczeń gleb występują w Metropolii Górnośląskiej, Zawierciu, Ogrodzieńcu i Łazach, w powiecie będzińskim, w większości miast powiatu tarnogórskiego, mikołowskiego, Jastrzębiu-Zdroju oraz Częstochowie i kilku gminach jurajskich. Problemem są przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu. Wiąże się to z rozbudowaną siecią infrastrukturalną województwa, licznymi drogami szybkiego ruchu i liniami kolejowymi.

Poprawę stanu środowiska można będzie osiągnąć realizując zadania związane m.in. z ochroną powietrza, prowadzeniem racjonalnej gospodarki energetycznej, zasobami wodnymi, odpadami oraz zasobami naturalnymi. Realizowane będą także działania związane z przekształcaniem terenów poprzemysłowych oraz ograniczeniem skutków hałasu.

Program zakłada m.in. wdrażanie programów związanych z zachęcaniem do inwestowania w nowoczesne technologie redukujące zanieczyszczanie środowiska oraz mające na celu efektywne wykorzystanie odnawialnej energii. Proponuje się prowadzenie racjonalnej gospodarki odpadami oraz gospodarki wodno-ściekowej.

W realizację Programu Ochrony Środowiska mają być włączone samorządy lokalne, instytucje i jednostki budżetowe zajmujące się ochroną środowiska, przedsiębiorstwa, środowiska naukowe, spółdzielnie oraz mieszkańcy.

Według szacunków wdrożenie Programu w skali województwa może kosztować łącznie ok. 27 mld zł. Pieniądze na realizację zadań mają pochodzić z budżetów własnych podmiotów zaangażowanych w ochronę środowiska, budżetu państwa, funduszy unijnych, Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska oraz kredytów bankowych.

W ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020 Polska ma do dyspozycji 82,5 mld środków z UE. W ramach tej puli najwięcej środków przeznaczono na Program Infrastruktura i Środowisko (27,5 mld euro), którego priorytetem jest gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury technicznej kraju i bezpieczeństwo energetyczne. Dla porównania w latach 2007-2013 na ten program przeznaczono 37,6 mld euro, z czego wkład unijny był na poziomie 27,9 mld euro, zaś wkład krajowy – 9,7 mld euro. Obok dotacji przyznawanych z funduszy unijnych tzw. instrumenty zwrotne, czyli pożyczki i kredyty będą udzielane w większym stopniu niż w poprzedniej perspektywie.

Ważnym źródłem unijnych środków na ochronę środowiska w województwie śląskim będzie również Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (RPO WSL). Planowana wysokość środków unijnych w latach 2014-2020 w RPO wynosi około 3,5 mld zł, z czego na projekty związane z ochroną środowiska planuje się wydatkować ok. 952 mln zł.