Apel do Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, Europejskiego Komitetu Regionów i Prezesa Rady Ministrów RP wystosowano w trakcie odbywającego się w Krakowie Konwentu Marszałków Województw RP. Sygnowali go marszałkowie województw śląskiego, małopolskiego, łódzkiego, wielkopolskiego i dolnośląskiego.

Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji daje duże możliwości – a samorządy współpracujące m.in. ze spółkami górniczymi, najlepiej wiedzą, jak te środki powinny być wykorzystane.

Regiony węglowe Unii Europejskiej wyrażają potrzebę i gotowość do udziału w dyskusji dotyczącej Polityki Spójności po 2027 roku, w tym w zakresie przyszłego kształtu Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, aby wzmocnił on swoją rolę w reagowaniu na skutki transformacji prowadzącej ku neutralności klimatycznej – czytamy w podpisanym przez marszałków województw śląskiego, wielkopolskiego, dolnośląskiego, łódzkiego i małopolskiego apelu.

„Dzięki utworzeniu Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji regiony węglowe otrzymały niezbędne narzędzie, które pozwala odpowiedzieć na wiele wyzwań związanych z transformacją społeczno-gospodarczą. Włożyły też ogromny wysiłek w przygotowanie Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji oraz zbudowanie pozytywnego wizerunku Funduszu wśród szerokiego grona m.in. samorządów lokalnych, przedsiębiorstw, partnerów społecznych i gospodarczych, organizacji pozarządowych. Chcemy jeszcze lepiej dostosowywać wsparcie ze środków unijnych do konkretnych potrzeb rozwojowych poszczególnych podregionów, by sprostać wyzwaniom związanym z transformacją klimatyczną i energetyczną” – mówi Wojciech Saługa, marszałek Województwa Śląskiego.

Marszałkowie województw podkreślają potrzebę kontynuacji FST jako odrębnego instrumentu, rolę partycypacji oraz zaangażowania interesariuszy i mieszkańców, konieczność długofalowego i konsekwentnego wsparcia transformacji i - co bardzo istotne - wiodącej roli regionów w tym procesie.

„Samorządy mierzą się z dużymi wyzwaniami związanymi m.in. z transformacją górnictwa czy branży energetycznej. Dlatego tak ważne jest, by regiony górnicze mogły dalej, także w kolejnej perspektywie unijnej liczyć na wsparcie, które umożliwi im rozwój i wprowadzanie zmian uwzględniających dobro pracowników poszczególnych firm i spółek m.in. tworzenie dla nich nowych miejsc pracy. Wspólne działanie właśnie na szczeblu regionalnym, w tym także Regionalnego Trójkąta Weimarskiego, w którym jako samorząd województwa śląskiego jesteśmy, jest bardzo ważne – podkreśla Leszek Pietraszek, wicemarszałek Województwa Śląskiego.

Zdaniem przedstawicieli samorządów, kluczowe jest, by wszystkie regiony dotychczas objęte FST w kolejnej perspektywie finansowej 2027+ nadal mogły korzystać z tego wsparcia. Proces transformacji jest bowiem procesem długotrwałym i kosztownym, a jego skuteczność jest zależna od stabilności, współpracy i pomocy, także finansowej.

Przedstawiciele regionów węglowych Unii Europejskiej wyrazili pełną gotowość w zakresie aktywnej współpracy z instytucjami europejskimi w celu wypracowania rozwiązań umożliwiających jak najefektywniejszą kontynuację wsparcia z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji po 2027 roku. 

„Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji rozbudził nasze potrzeby projektowe. Doskonale wiemy jak długo trwa m.in. proces zagospodarowania terenów zdegradowanych, czy też rozwój nowych branż gospodarki. Samorząd województwa od zawsze konsekwentnie wspierał takie działania, już ze środków przedakcesyjnych, a następnie z polityki spójności. Nasze doświadczenie w tym obszarze pokazało, że FST jest skrojony na miarę naszych potrzeb. Już dziś wiemy, że mamy pakiet projektów, których nie zrealizujemy ze względu na brak środków w obecnym budżecie funduszu. Trudnych projektów, związanych m.in z dywersyfikacją i wykorzystaniem potencjałów branży górniczej w innych obszarach gospodarki, czy też zmianą profilu działalności przedsiębiorstw okołogórniczych. FST to fundusz, który jest blisko mieszkańców, wspiera partycypację wszystkich środowisk zaangażowanych w trudny proces transformacji, w szczególności ludzi młodych. Pozwala zachować tożsamość regionalną i wzmacnia konkurencyjność gospodarki województwa” – doprecyzowała Małgorzata Staś, Dyrektor Departamentu Rozwoju i Transformacji Regionu w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego. 

FST w liczbach: 

• Dotychczas w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji w województwie śląskim ogłoszono 61 naborów na kwotę ponad 7,7 mld zł. 

• Na ogłoszone nabory złożono 1 722 wniosków na kwotę ponad 11 mld zł, co stanowi ponad 120 % dostępnej alokacji. 

• Do dofinansowania wybrano 786 wniosków na kwotę prawie 5,8 mld zł, co stanowi ponad 63 % dostępnej alokacji. 

• Podpisano 693 umów o dofinansowanie na kwotę ponad 4,7 mld zł, co stanowi ponad 51% dostępnej alokacji.