"Program Odnowy Wsi Województwa Śląskiego na lata 2006-2010"

VI. Wnioski

Liczne obszary wiejskie województwa śląskiego, dotychczas uzależnione od produkcji rolnej, obecnie narażone są na wpływ wielu czynników powodujących utratę dotychczasowych miejsc pracy, dezintegrację społeczną oraz utratę swej tożsamości. Odnowa wsi stanowić może dobre antidotum na wyżej wzmiankowane wewnętrzne słabości obszarów wiejskich oraz zagrożenia płynące z zewnątrz. Do głównych wartości odnowy wsi jako kierunku i metody rozwoju wsi zaliczyć można zaangażowanie mieszkańców w rozwój swojej wsi oraz wzięcie odpowiedzialności za jej los. Jednocześnie cechą odnowy wsi jako metody rozwoju obszarów wiejskich jest kompleksowość, tj. uzgodnienie i realizowanie całościowej wizji rozwoju wsi, z myślą o zachowaniu jej tożsamości, przestrzennej integralności oraz zharmonizowaniu podstawowych funkcji: mieszkalnej, gospodarczej (produkcja i usługi) oraz rekreacyjnej i wypoczynkowej. Mocny akcent w procesie odnowy wsi pada na osiągnięcie wyższej jakości życia, integrację społeczności sołeckiej oraz zachowanie wartości życia wiejskiego. Stanowi to w wielu wypadkach skuteczną odpowiedź na zakorzenione często na obszarach wiejskich postawy bierności, roszczeniowości i zniechęcenia znacznej części ludności wiejskiej do działania na rzecz dobra wspólnego. Jednocześnie odnowa wsi opiera się na opisanych powyżej bogatych walorach kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych obszarów wiejskich regionu oraz stosunkowo silnym - mimo zagrożeń - kapitale ludzkim i społecznym wsi.

Program Odnowy Wsi Województwa Śląskiego zmierza do pobudzenia i zintegrowania wielu rozproszonych dotychczas oddolnych inicjatyw i działań na rzecz zachowania i ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz rozwoju obszarów wiejskich. Podstawowymi elementami Programu są cykl szkoleniowo-aktywizujący, konkurs przedsięwzięć odnowy wsi, konkurs "Piękna Wieś Województwa Śląskiego" oraz działania uzupełniające. Istotą specyficznego podejścia, które występuje w procesie odnowy wsi jest wspólne wypracowanie wizji (strategii) rozwoju wsi przez grupę liderów, uzyskanie dla niej poparcia ze strony całej społeczności wiejskiej, a następnie konsekwentna jej realizacja. Nie byłoby to możliwe bez wyposażenia grupy odnowy wsi w niezbędne kompetencje w dziedzinie budowania wiejskiej strategii, zarządzania projektami i montażu finansowego. Jednocześnie Program akcentuje - zgodnie z zasadą subsydiarności - potrzebę stworzenia gminnych, powiatowych i regionalnych instrumentów wsparcia dla oddolnych działań podejmowanych przez społeczności wiejskie i ich liderów. Istotną potrzebą jest stworzenie w przyszłości na poziomie regionalnym profesjonalnego doradztwa na rzecz odnowy wsi.

Program Odnowy Wsi Województwa Śląskiego jest kompatybilny ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020 oraz z innymi strategicznymi dokumentami funkcjonującymi na poziomie Województwa Śląskiego i Państwa. Dużą szansą dla rozwoju odnowy wsi jest możliwość wsparcia ze strony środków Unii Europejskiej.

Odnowa wsi stanowi cenną i skuteczną metodę rozwoju obszarów wiejskich, akcentującą potrzebę budowania potencjału ludzkiego i organizacyjnego, służącego do określania i realizacji przez mieszkańców strategii rozwoju wsi, a w konsekwencji umożliwiającego uzyskanie zdolności do oddolnego zarządzania rozwojem lokalnym. Dodatkowym impulsem dla rozwoju odnowy wsi jako metody i kierunku rozwoju terenów wiejskich jest uruchomienie w województwie śląskim w drugiej połowie 2005 r. działań wzorowanych na Inicjatywie Wspólnotowej Leader+ (finansowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego pn.: "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich" - Działanie 2.7 "Program Pilotażowy Leader+"). Projekty realizowane na terenach od 10 tysięcy do 100 tysięcy mieszkańców w ramach Programu Pilotażowego Leader+ (a więc na nieporównywalnie większym obszarze w zestawieniu z odnową konkretnej wsi) posiadają komplementarny w stosunku do odnowy charakter.

Reasumując, należy stwierdzić, iż odnowa wsi poprzez zaktywizowanie mieszkańców wsi i wyposażenie ich w nowe kompetencje w sposób skuteczny tworzy warunki dla rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich regionu oraz zachowania cennych zasobów dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego i krajobrazowego dla przyszłych pokoleń.

"ODNOWA WSI

- zachowanie różnorodności regionu
dla przyszłych pokoleń"

Opracowanie i redakcja:

ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego:

Jerzy Motłoch
Ewa Balcerzyk

ze strony Śląskiego Związku Gmin i Powiatów:

Ferdynand Morski
Witold Magryś Agnieszka Tomala

ze strony Śląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego:

Beata Fąfera
Aneta Stanek-Sikora
Stefan Krysiak

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice