"Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Śląskim na lata 2004-2013 "

F. System wdrażania Strategii

1. Struktura zarządzania

Instytucją koordynującą wdrażanie Strategii Turystyki jest Urząd Marszałkowski województwa. Nadzór nad realizacją Strategii powinien pełnić Zarząd Województwa, upoważniając do tego Wydział właściwy do spraw turystyki.

Organem realizacyjnym będzie Śląska Organizacja Turystyczna, współdziałająca z Lokalnymi Organizacjami Turystycznymi. Funkcję doradczo-konsultacyjną dla Śląskiej Organizacji Turystycznej będzie pełnić Forum Turystyki powoływane przez Zarząd Województwa.

Realizacja Strategii Rozwoju Turystyki będzie uzależniona w głównej mierze od aktywności zarówno samorządów jaki i podmiotów działających w branży turystycznej przejawiającej się m.in. w realizacji własnych projektów, w tym współfinansowanych ze środków publicznych np. funduszy strukturalnych.

Schemat organizacyjno-funkcjonalny związany z wdrażaniem Strategii przedstawiono na rysunku 35.

Rysunek 34 System wdrażania Strategii w województwie śląskim - schemat funkcjonalno-organizacyjny.
Jednostka koordynująca - wydział właściwy do spraw turystyki Urzędu Marszałkowskiego

Wydział właściwy do spraw turystyki Urzędu Marszałkowskiego będzie pełnił funkcję Jednostki Koordynującej wdrażanie Strategii Turystyki. Do zadań Jednostki Koordynującej w tym zakresie będzie należeć:

ˇ sprawowanie nadzoru nad właściwym realizowaniem zadań wynikających ze Strategii w imieniu Zarządu Województwa Śląskiego,

• analiza przebiegu wdrażania zadań i ocena stopnia ich zrealizowania w poszczególnych okresach,
• przedkładanie Zarządowi Województwa oraz Sejmikowi informacji o stopniu realizacji rozpoczętych i ukończonych zadań,
• współpraca z różnymi podmiotami z branży turystycznej w pracach związanych z wdrażaniem Strategii, aktualizacja dokumentu Strategii Turystyki, inicjowanie wprowadzania zmian i uzupełnień, współpraca z Departamentem Turystyki Ministerstwa Gospodarki i Pracy oraz z organizacjami rządowymi i ogólnopolskimi związanymi z turystyką (Polską Agencją Rozwoju Turystyki, Instytutem Turystyki itp.),
• upowszechnianie informacji w regionie o istniejących i nowych możliwościach w zakresie pozyskiwania środków na rozwój turystyki i jej otoczenia,
• inicjowanie i wskazywanie możliwości podnoszenia kwalifikacji zatrudnionych w turystyce,
• koordynacja opracowania programów operacyjnych do Strategii rozwoju turystyki w województwie śląskim na lata 2004-2013
• inicjowanie działań - we współpracy ze Śląską Organizacją Turystyczną - na rzecz innowacyjności produktów turystycznych oraz wdrażania "dobrych praktyk".

Forum Turystyki

Forum Turystyki, powoływane przez Zarząd Województwa, będzie pełnić funkcję organu doradczo-konsultacyjnego dla Śląskiej Organizacji Turystycznej w wykonywaniu jej zadań.

Forum Turystyki stanowić będą przedstawiciele:

• organizacji pozarządowych,
• powiatów i gmin,
• uczelni wyższych,
• instytucji regionalnych związanych z turystyką (PTTK i in.),
• instytucji reprezentujących dziedziny wspierające turystykę (kultura, sport, rekreacja, gastronomia, transport itd.),
• organizacji społecznych i politycznych,
• podmiotów związanych z branżą turystyczną,
• europarlamentarzyści, parlamentarzyści, radni.

Do zadań Forum Turystyki należałoby między innymi:

• opiniowanie programów operacyjnych,
• prezentowanie aktualnych trendów w turystyce,
• upowszechnianie "dobrych praktyk" w zakresie turystyki i możliwości ich zastosowania w celu podniesienia konkurencyjności regionu,
• inicjowanie priorytetów i celów wynikających ze Strategii do opracowywanych programów wykonawczych.

Śląska Organizacja Turystyczna

Śląska Organizacja Turystyczna będzie pełnić funkcję organu wdrażającego Strategię Turystyki.

Członkami Śląskiej Organizacji Turystycznej są:

• jednostki samorządu wojewódzkiego, powiatowego, gminnego,
• podmioty działające w lokalnej branży turystycznej,
• inne jednostki zainteresowane rozwojem turystyki.

Do zadań Śląskiej Organizacji Turystycznej należałoby:

1. wspieranie rozwoju określonego produktu markowego;
2. opracowanie i wdrażanie nowych podproduktów, w celu wspierania rozwoju produktów markowych;
3. opracowanie programów operacyjnych dla Strategii Turystyki we współpracy z Lokalnymi Organizacjami Turystycznymi;
4. promowanie i wdrażanie zadań wynikających z programów operacyjnych opracowanych dla poszczególnych produktów markowych;
5. utworzenie i aktualizacja bazy danych statystycznych dotyczących turystyki w regionie;
6. przygotowywanie dla Jednostki Koordynującej okresowych informacji z zakresu monitoringu, benchmarkingu, produktów markowych;
7. stworzenie profesjonalnego portalu internetowego w celu upowszechniania informacji związanych z turystyką;
8. konsultowanie wypracowanych dokumentów programowych w zakresie rozwoju turystki w regionie z Forum Turystyki, organizowanie wspólnie z Urzędem Marszałkowskim spotkań Forum Turystyki.

Lokalne Organizacje Turystyczne (LOT).

Członkami LOT mogą być:

• jednostki samorządu lokalnego (powiaty, gminy),
• podmioty działające w lokalnej branży turystycznej (np. oddziały: PTTK, PTSM, PZMot. PZŻ i inne),
• inne jednostki zainteresowane rozwojem turystyki (regionalne stowarzyszenia twórców ludowych, regionalne ośrodki kultury, stowarzyszenia gastronomiczne itd.).

Zadania Lokalnych Organizacji Turystycznych

1. wspieranie rozwoju charakterystycznego dla obszaru działania produktu markowego;
2. opracowanie i wdrażanie nowych podproduktów, w celu wspierania rozwoju produktów markowych;
3. opracowanie programów operacyjnych dla lokalnych strategii we współpracy z podmiotami branży turystycznej;
4. promowanie i wdrażanie zadań wynikających z programów operacyjnych opracowanych dla poszczególnych produktów markowych;
5. utworzenie i aktualizacja bazy danych statystycznych dotyczących turystyki na obszarze działania;
6. współpraca ze Śląską Organizacją Turystyczną;
7. stworzenie profesjonalnego portalu internetowego w celu upowszechniania informacji związanych z turystyką.

Śląski Urząd Wojewódzki

Kompetencje Wojewody wynikające z ustawy o usługach turystycznych:

1. Wydawanie przedsiębiorcom zaświadczeń o wpisie do rejestru.
2. Wydawanie jednostkom organizacyjnym upoważnień na przeprowadzanie szkoleń pilotów wycieczek i przewodników turystycznych.
3. Powoływanie Komisji egzaminacyjnej do przeprowadzenia egzaminów dla pilotów wycieczek i przewodników turystycznych.
4. Powoływanie komisji egzaminacyjnych języków obcych.
5. Nadawanie, odmowa wydania, zawieszanie i przywracanie oraz cofanie uprawnień pilotom i przewodnikom.
6. Upoważnianie osób do kontroli pilotów i przewodników.
7. Dokonywanie zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów.
8. Nadawanie kategorii obiektom hotelarskim.
9. Prowadzenie ewidencji obiektów hotelarskich.
10. Dokonywanie kontroli obiektów hotelarskich.
11. Dokonywanie zmian rodzaju lub kategorii obiektu .
12. Uchylanie decyzji o zaszeregowaniu obiektu określonego rodzaju.
13. Nakazywanie wstrzymania świadczonych usług.

Opracowanie harmonogramu realizacji

Zgodnie ze wskazaną procedurą oraz kompetencjami poszczególnych podmiotów uczestniczących we wdrażaniu Strategii wskazane jest opracowanie dwóch programów operacyjnych:

• Programu Operacyjnego Rozwoju Turystyki w Województwie Śląskim na lata 2005 - 2006.
• Programu Operacyjnego Rozwoju Turystyki w Województwie Śląskim na lata 2007 - 2013.

2. Potencjalne źródła finansowania

Działania wynikające z programów operacyjnych mogą być finansowane z różnych źródeł. Źródła te można podzielić na fundusze krajowe i unijne.

Fundusze krajowe

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
• Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)

Zadaniem NFOŚiGW jest wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych. Środki dzielone są w ramach następujących dziedzin:

• ochrona powietrza;
• ochrona powierzchni ziemi;
• ochrona przyrody i krajobrazu oraz leśnictwo;
• geologia i górnictwo;
• edukacja ekologiczna;
• państwowy monitoring środowiska;
• programy międzydziedzinowe;
• nadzwyczajne zagrożenia środowiska;
• ekspertyzy i prace badawcze.

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

W każdym roku budżetowym MENiS dysponuje określoną pulą środków, które może rozdzielić i przeznaczyć na dotacje dla jednostek nie zaliczanych do sektora finansów publicznych. Zadania określa (na każdy rok) MENiS.

Programy i fundusze Unii Europejskiej

Potrzeba prowadzenia wspólnotowej polityki spójności gospodarczej i społecznej (nazywanej także polityką strukturalną) została określona w artykule 158 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W artykule 159 Traktatu określono instrumenty finansowe, za pomocą których polityka ta będzie realizowana. Zgodnie z zapisami traktatowymi, polityka spójności gospodarczej i społecznej Wspólnoty Europejskiej ma na celu zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju społecznego i gospodarczego pomiędzy regionami i krajami. Obejmuje ona politykę regionalną (politykę rozwoju regionalnego) oraz politykę spójności.

Polityka regionalna może być prowadzona zarówno przez władze centralne (tzw. polityka interregionalna), jak i władze regionalne (tzw. polityka intraregionalna). W obu przypadkach podstawowymi jednostkami przestrzennymi są regiony. Celem polityki regionalnej jest optymalne wykorzystanie zasobów regionów do trwałego wzrostu gospodarczego oraz podniesienie ich konkurencyjności.

Polityka spójności prowadzona przez Unię Europejską ma na celu zmniejszenie różnic w rozwoju poszczególnych krajów. Jednostką terytorialną w polityce spójności jest obszar kraju wymagający wsparcia.
Ogółem nakłady na politykę strukturalną Unii Europejskiej można podzielić na pięć grup:

1. Fundusze strukturalne.
2. Inicjatywy wspólnotowe i działania innowacyjne (finansowane z funduszy strukturalnych).
3. Fundusz Spójności.
4. Środki dla krajów kandydujących udostępnione im po akcesji.
5. Środki przedakcesyjne.

Realizacja celów spójności gospodarczej i społecznej w krajach członkowskich Unii Europejskiej prowadzona jest za pomocą funduszy strukturalnych - w odniesieniu do polityki regionalnej, natomiast polityka spójności finansowana jest z Funduszu Spójności.

Fundusze strukturalne w Unii Europejskiej:

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - EFRR (European Regional Development Fund),
2. Europejski Fundusz Społeczny - EFS (European Social Fund),
3. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - sekcja orientacji - EFOiGR (European Agricul-ture and Guidance Fund),
4. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa - FIWR (Financial Instrument for Fisheries Gu-idance),
5. Inicjatywy wspólnotowe (Community initiatives):
   • INTERREG - wspiera projekty współpracy transgranicznej i międzynarodowej,
• URBAN - dotyczy niwelowania zjawisk kryzysowych występujących na obszarach miejskich związanych z wysokim bezrobociem oraz patologiami społecznymi,
• LEADER - dotyczy rozwoju obszarów wiejskich w zakresie lokalnych działań pilotażowych,
• EQUAL - ukierunkowany jest na udzielenie pomocy grupom społecznym dotkniętym bezrobociem, szczególnie kobietom i młodzieży,
6. Działania innowacyjne (Innovative actions) i pomoc techniczna - celem działań innowacyjnych jest wspieranie nowatorskich i pilotażowych przedsięwzięć o charakterze ponadkrajowym; pomoc techniczna przeznaczona jest na działania służące właściwemu wdrażaniu funduszy strukturalnych.

Polska jest beneficjentem programów pomocowych Unii Europejskiej od 1990 roku. Pierwszym z wykorzystanych programów pomocowych UE był program PHARE, a od 2000 roku umożliwiono krajom kandydującym korzystanie z trzech funduszy przedakcesyjnych, tj. zreformowanego programu PHARE oraz dwóch nowych: SAPARD i ISPA (środki z tych programów są dostępne w krajach do momentu akcesji). Inicjatywy Unii Europejskiej LEADER i URBAN swoim zasięgiem nie obejmują Polski.

Fundusze strukturalne mogą być wykorzystywane głównie w sześciu programach operacyjnych Narodowego Planu Rozwoju w Polsce:

1. SPO - wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw;
2. SPO - rozwój zasobów ludzkich;
3. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego;
4. SPO - transport;
5. SPO - restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich;
6. SPO - rybołówstwo i przetwórstwo ryb.

Wszystkie działania z zakresu turystyki w kontekście realizacji Narodowego Planu Rozwoju mają na celu zwiększenie udziału tego sektora w tworzeniu dochodu narodowego i zatrudnieniu, zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym.

W następnym okresie programowania tzn. w latach 2007-2013 fundusze strukturalne będą stanowić również źródło finansowania, podobnie jak środki krajowe zapisane w poszczególnych programach operacyjnych będących częścią Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013

3. Wskaźniki realizacji Strategii Rozwoju Turystyki w Województwie Śląskim

Punkty przełomowe

Rozwój turystyki w województwie śląskim jest procesem dynamicznym, ukierunkowanym na określone w Strategii cele oraz uzależnionym od realizacji założonych działań. By uchwycić dynamikę rozwoju, przedstawiono propozycje wskaźników do wybranych zamierzeń, które powinny być zrealizowane w poszczególnych etapach wdrażania Strategii.

Osiągnięcie parametrów określonych jako "punkty przełomowe" zależeć będzie od zaangażowania wielu podmiotów: małych i średnich przedsiębiorstw turystycznych i innych, współdziałających z tą branżą, samorządów, instytucji sektora finansowego, przedstawicieli nauki.

Wybrane zamierzenia, które powinny doprowadzić do zrealizowania nakreślonej wizji i misji Strategii Rozwoju Turystyki w Województwie Śląskim, można wyrazić w następujący sposób:

Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania

Benchmarking to narzędzie, które pozwala na identyfikację i rozumienie "dobrych praktyk", "dobrych wzorów" i odniesienie ich do własnych potrzeb. Cele, jakie postawiono przed benchmarkingiem turystyki, można scharakteryzować następująco:

• ułatwienie stawiania celów związanych z rozwojem turystyki;
• przyspieszenie tempa rozwoju (zmian) w turystyce, celem wyrównania poziomu turystyki w stosunku do innych branż;
• ułatwienie zarządzania procesami związanymi z turystyką;
• wprowadzenie zmian w oparciu o fakty;
• obniżanie kosztów rozwoju turystyki.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice