I OPIS SYTUACJI SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO.

5. Zestawienie mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń - analiza SWOT.

Podstawą identyfikacji i przeglądu mocnych i słabych stron regionu jest diagnoza strategiczna sytuacji województwa śląskiego.

MOCNE STRONY
SŁABE STRONY

Korzystne usytuowanie geograficzne województwa w strefie nadgranicznej, wzdłuż międzynarodowych szlaków komunikacyjnych i transportowych.

Wysoki poziom niskiej emisji, miejscowe i okresowe wysokie stężenia pyłów i zanieczyszczeń gazowych, wysoki poziom hałasu.

Gęsta sieć transportowa kolejowa i drogowa

Nagromadzenie znacznych ilości odpadów przemysłowych i znikomy stopień ich wykorzystania.

Międzynarodowy Port Lotniczy w Katowicach-Pyrzowicach.

Nadmierne zanieczyszczenie wód powierzchniowych, będące wynikiem odprowadzania dużych ilości ścieków komunalnych i przemysłowych oraz zasolonych wód pokopalnianych.

Ogromny rynek konsumencki 4,7 milionów osób.

Duże obszary poprzemysłowe wymagające rekultywacji, odbudowy i ochrony, wzrastająca powierzchnia obszarów zdegradowanych oraz nieużytków.

Rozwinięte wielkie aglomeracje z wyraźnymi metropoliami oraz duża liczba znaczących ośrodków przemysłowych.

Marginalizacja i zagrożenie wykluczeniem społecznym dużych grup ludności.

Duża koncentracja obszarów działalności gospodarczej i przemysłowej.

Degradacja naturalnej rzeźby terenu oraz obszarów miejskich i chronionych województwa (szkody górnicze), utrudniająca lub uniemożliwiająca podejmowanie inwestycji oraz powodująca trudności w wyposażeniu niektórych terenów w infrastrukturę techniczną.

Atrakcyjne warunki krajobrazowo-przyrodnicze.

Niedrożność systemu transportowego: niska jakość usług komunikacji publicznej, brak wewnętrznej spójności układu komunikacyjnego, przestarzałe i nie dostosowane do obecnego natężenia ruchu drogowego miejskie układy komunikacyjne.

Bogate i zróżnicowane zasoby naturalne: węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu, gaz ziemny, surowce mineralne.

Dewastacja infrastruktury komunikacyjnej (drogowej i kolejowej) spowodowana nadmiernym natężeniem ruchu oraz szkodami górniczymi.

Działalność i transgranicznych stowarzyszeń gminnych.

Brak szybkiego transportu międzyregionalnego i międzymiastowego (autostrad, dróg szybkiego ruchu) oraz szybkobieżnych pociągów międzynarodowych.

Wysoki potencjał przedsiębiorstw handlu zagranicznego i tradycyjne powiązania z zagranicą.

Niewystarczająca baza i poziom usług telekomunikacyjnych oraz brak regionalnej sieci przekazu informacji.

Rosnąca konkurencyjność sektora prywatnego z dużym potencjałem małych i średnich przedsiębiorstw.

Zły stan przejść granicznych.

Rozwinięty system usług bankowych.

Niska przeżywalność przedsiębiorstw sektora prywatnego (MSP), brak systemu instytucji finansowych wspierających jego rozwój, a także niski poziom usług finansowo-doradczych.

Rozwinięta sieć instytucji wspierających rozwój regionalny i lokalny, liczne organizacje przedsiębiorców.

Niski standard zasobów mieszkaniowych.

Duży potencjał zawodowy i intelektualny ludności, koncentracja wysoko kwalifikowanej kadry technicznej i ekonomicznej.

Słabo zaawansowany proces przekształceń strukturalnych, niska konkurencyjność oraz trudna sytuacja finansowa firm tradycyjnych sektorów przemysłowych.

Zaplecze techniczne i organizacyjne działalności targowo-wystawienniczej.

Brak wystarczających środków finansowych na wdrażanie programów restrukturyzacji branżowej.

Duży ośrodek akademicki, dobrze rozwinięta sieć ośrodków naukowo-badawczych, badawczo-rozwojowych i projektowych.

Niski poziom nowoczesności wytwarzanych produktów, niedostosowanie przetwarzanych produktów do wymogów międzynarodowych norm jakości, niska innowacyjność technologiczna tradycyjnych sektorów gospodarki regionu.

Tradycyjnie wysoka kultura pracy.

Niedoinwestowanie terenów wiejskich w infrastrukturę techniczną.

Duża koncentracja inwestycji zagranicznych.

Nadmierne rozdrobnienie gospodarstw rolnych, duża liczba gospodarstw nie prowadzących produkcji towarowej, brak konkurencyjnych, sprawnie działających organizacji rynkowych reprezentujących producentów rolnych.

Rozwinięta sieć kooperacyjna wynikająca z funkcjonowania dużej liczby przedsiębiorstw o zróżnicowanym profilu działalności.

Ukryte bezrobocie na terenach wiejskich.

Duża koncentracja podmiotów gospodarczych oraz ich zróżnicowana struktura branżowa i własnościowa.

Pogarszająca się sytuacja demograficzna regionu, rosnąca liczba ludności w wieku poprodukcyjnym, malejący przyrost naturalny.

Występowanie obszarów o bardzo korzystnych warunkach do rozwoju rolnictwa specjalistycznego.

Zły stan zdrowia, wysoki wskaźnik zachorowalności i umieralności społeczeństwa regionu.

Koncentracja specjalistycznych placówek służby zdrowia, klinik i szpitali specjalistycznych.

Niski odsetek osób z wykształceniem wyższym i średnim, odpływ wykwalifikowanej siły roboczej.

Liczne historyczne obiekty zabytkowe oraz zabytkowe układy urbanistyczne.

Niechęć grup zagrożonych bezrobociem do zmiany zawodu, ograniczona liczba osób przekwalifikowanych oraz uzyskujących nowe kwalifikacje, usługi szkoleniowe niedostosowane do potrzeb rynku pracy.

Bogaty i zróżnicowany potencjał organizacji pozarządowych.

Niska jakość lokalnej infrastruktury socjalnej, niski poziom rozwoju sektora usług socjalnych.

 

Niewystarczający przyrost miejsc pracy tworzonych przez małe i średnie przedsiębiorstwa, brak trwałości miejsc pracy w tym sektorze.

 

Wysoki procent kobiet i ludzi młodych (w tym absolwentów) w łącznej liczbie bezrobotnych.

 

Przeciążenie i słaby stan infrastruktury szkół wyższych.

 

Niedoinwestowana baza turystyczna.

 

Niska wydajność pracy w przemyśle wydobywczym i ciężkim, wysoki stopień zdekapitalizowanego majątku trwałego.

 

Niekorzystna struktura branżowa i własnościowa tradycyjnych sektorów przemysłu.

 

Brak wystarczających środków finansowych na dokończenie ważnych dla województwa inwestycji centralnych i wojewódzkich.

 

Zła sytuacja finansowa przedsiębiorstw. państwowych branży górniczej i hutniczej.

 

Negatywne oddziaływanie procesów urbanizacji i industrializacji na przeważającą większość obszaru.

 

Niedokończone krajowe i wojewódzkie inwestycje wieloletnie.


SZANSE
ZAGROŻENIA
Wzrost gospodarczej roli regionu dzięki położeniu nadgranicznemu oraz nowoczesnej sieci transportu transeuropejskiego oraz kluczowej pozycji regionu w strategii rozwoju krajowej i międzynarodowej sieci autostrad. Spowolnienie tempa rozwoju gospodarczego,
Ożywienie gospodarki europejskiej światowej. Brak zdolności adaptacyjnych wielu firm i sektorów do otwierania gospodarki na rynki światowe, zwłaszcza w odniesieniu do norm jakości.
Możliwość uzyskania międzynarodowego wsparcia finansowego i technicznego Brak środków finansowych na rozpoczęte wieloletnie inwestycje krajowe i wojewódzkie
Napływ kapitału zagranicznego oraz wzrost inwestycji zagranicznych. Transgraniczne zanieczyszczenie wód i powietrza.
Wzrastająca dostępność do europejskich programów badawczo rozwojowych. Wzrost natężenia ruchu pojazdów przy braku wydajnego systemu komunikacji międzyregionalnej.
Rządowy program wsparcia rozwoju MSP oraz tworzenia nowych miejsc pracy. Wolne tempo procesów restrukturyzacji i prywatyzacji przy niskim poziomie finansowania ze strony budżetu państwa.
Wzrost nakładów finansowych na inwestycje proekologiczne. Brak niezbędnych działań restrukturyzacyjnych w sektorze rolnictwa wobec silnej konkurencji z zewnątrz.
Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego z wykorzystaniem transportu drogowego, kolejowego i lotniczego. Przewidywany wzrost liczby bezrobotnych w wyniku procesu prywatyzacji oraz wchodzenia w wiek produkcyjny osób z wyżu demograficznego.
Napływ kapitału i technologii w powiązaniu z bezpośrednimi inwestycjami w regionie. Niechęć pracowników restrukturyzowanych sektorów do podejmowania szkoleń i zmiany kwalifikacji.
Sprzyjające warunki do rozwoju szkolnictwa wyższego. Wzrost bezrobocia strukturalnego spowodowanego procesami transformacji tradycyjnych sektorów gospodarki regionu.
Rozwój instytucji finansowych i otoczenia biznesu.  
Restrukturyzacja przemysłu i rozwój nowych sektorów gospodarczych..  

Źródło danych:
Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego 2002, Katowice 2002.
Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego 2003, Katowice 2003.
Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej GUS 2003, Warszawa 2003.
Rocznik Statystyczny Województw GUS 2003, Warszawa 2003.
Strona www EUROSTAT.
"Aktywność zawodowa ludności" - Kwartalniki Urzędu Statystycznego w Katowicach.
Kwartalna informacja o aktywności ekonomicznej ludności Polski (www.stat.gov.pl).
Raport "Struktura zawodowa a główne sektory gospodarki województwa" GIG, Katowice 2000.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice