II. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO 2000-2015.

Uchwalona przez Sejmik Województwa Śląskiego w dniu 25 września 2000 roku "Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015" składa się z następujących części:

• sytuacja społeczno-gospodarcza województwa,
• diagnoza strategiczna województwa,
• pola strategiczne i wizja rozwoju Województwa Śląskiego,
• priorytety, cele, kierunki działań województwa, przedsięwzięcia,
• monitoring i ocena procesów realizacyjnych.

1. Wizja rozwoju województwa śląskiego.

Ambicją województwa śląskiego jest dążenie do tego, żeby stać się w przyszłości regionem:

• inteligentnym, dysponującym dużym potencjałem wysoko wykwalifikowanej kadry: naukowo-badawczej, humanistycznej, inżynieryjnej o dużej innowacyjności i otwartości na współpracę z otoczeniem europejskim i światowym,
• o dobrze rozwiniętym systemie kształcenia na poziomie wyższym we wszystkich kierunkach humanistycznych i politechnicznych, o dostępnym i dobrze zorganizowanym przestrzennie systemie szkolnictwa ponadgimnazjalnego, które będzie zapleczem dla szkolnictwa wyższego,
• o rozwiniętym i proinnowacyjnym systemie kształcenia ustawicznego, zorientowanym na różne środowiska i zaspakajającym oczekiwania różnych grup wiekowych ludności oraz trwałym systemie przekwalifikowań zawodowych, zwiększającym mobilność zawodową społeczności lokalnych tak miejskich jak i wiejskich, szczególnie szybko reagującym na potrzeby wynikające z przekształceń strukturalnych gospodarki województwa oraz prowadzonych procesów inwestycyjnych przez inwestorów zewnętrznych,
• ludzi zdrowych, realizującym podstawowe zasady zrównoważonego rozwoju, czystego we wszystkich wymiarach środowiska naturalnego i kompletnej infrastrukturze ochrony środowiska, radzącym sobie z problemami zanieczyszczenia środowiska pochodzącego z różnych źródeł oraz odtwarzającym wartości środowiska naturalnego i powiększającym bioróżnorodność obszarów. W regionie utrzymana zostanie wzrastająca świadomość ekologiczna mieszkańców i inwestorów, która doprowadzi do: wzrostu nakładów inwestycyjnych na poprawę ochrony powietrza szczególnie ze źródeł przemysłowych, ochronę wód powierzchniowych poprzez inwestycje komunalne w gospodarce wodno-ściekowej, organizację i wspieranie ruchów na rzecz ochrony krajobrazu i obszarów parków krajobrazowych oraz rekultywację terenów poprzemysłowych. Województwo Śląskie będzie więc regionem mającym doświadczenie w prowadzeniu proekologicznej polityki inwestycyjnej i restrukturyzacyjnej,
• podnoszącym konkurencyjność swoich tradycyjnych produktów związanych z przetwórstwem węgla kamiennego, produkcją energii, wysoko przetworzonych produktów hutnictwa żelaza i metali kolorowych oraz produktów przemysłu samochodowego,
• rozwijającym nowe produkty z wykorzystaniem dorobku wynalazczego rodzimych środowisk naukowych, a szczególnie w dziedzinach: biotechnologii i produktów związanych z usługami medycznymi i rehabilitacyjnymi, nanomateriałów oraz produktów przemysłu związanych z utylizacją zanieczyszczeń i odpadów,
• rozwijającym sektor usług związanych z technikami informacyjnymi i oprogramowaniem komputerowym,
• wytwarzającym produkty pozwalające na zmianę stylu życia, a w szczególności dotyczące budownictwa mieszkaniowego oraz wyposażenia gospodarstw domowych.

2. Cele generalne rozwoju województwa śląskiego.

W Strategii przyjęte zostały dwa cele generalne rozwoju województwa śląskiego wynikające z nakreślonej wizji rozwoju, będące podstawą wyznaczenia priorytetów (celów szczegółowych), na których koncentrowane zostaną działania Samorządu Województwa Śląskiego do roku 2015.

Do celów generalnych zaliczono:

• wzrost potencjału ludnościowego, kulturalnego, ekonomicznego oraz konkurencyjności regionu w skali krajowej i międzynarodowej,
• rozwój cywilizacyjny regionu, tworzenie nowych miejsc pracy oraz poprawa jakości życia mieszkańców.

3. Priorytety (cele szczegółowe).

Z zarysowanej wizji oraz z celów generalnych wynikają następujące priorytety:

• wzrost wykształcenia mieszkańców oraz rozwój ich zdolności adaptacyjnych do zmian społecznych i gospodarczych,
• umacnianie solidarności i więzi międzyludzkich, poprawa stanu zdrowia oraz bezpieczeństwa socjalnego i publicznego mieszkańców,
• rozwijanie współpracy międzyregionalnej w pasie Polski południowej i w skali międzynarodowej,
• rozbudowa oraz unowocześnienie systemu transportowego i komunikacyjnego,
• wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki, w tym małych i średnich przedsiębiorstw,
• poprawa jakości środowiska przyrodniczego i kulturowego, w tym zwiększenie atrakcyjności terenu.

4. Uzasadnienie wyboru priorytetów.

Dla osiągnięcia celów generalnych i wizji rozwoju konieczna jest koncentracja działań na sześciu dziedzinach zwanych priorytetami rozwoju województwa śląskiego, które są podstawą kształtowania celów strategicznych.

PRIORYTET A:

Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz rozwój ich zdolności adaptacyjnych do zmian społecznych i gospodarczych.

Poziom wykształcenia mieszkańców regionu będzie miał decydujący wpływ na rozwój gospodarki, usług oraz kultury. Wymaga to rozwoju szkolnictwa ponadgimnazjalnego i wyższego oraz usprawnienia funkcjonowania regionalnego systemu kształcenia ustawicznego i doskonalenia zawodowego. Podniesienie wykształcenia mieszkańców przyczyni się do wzrostu poziomu ich kwalifikacji zawodowych i stworzy możliwości trwałego rozwoju zaawansowanych technologicznie dziedzin gospodarki.

Upowszechnienie wykształcenia średniego poprzez wspieranie rozwoju sieci szkół ponadgimnazjalnych we współpracy z samorządami powiatowymi, pozwoli na zmianę struktury kształcenia. Dążyć należy dlatego do ścisłego powiązania kierunków kształcenia na poziomie średnim z potrzebami regionu oraz prognozowanymi zmianami na rynku pracy. Ważne jest również ukierunkowanie ich na szerokoprofilowe specjalności, przy równoczesnym odchodzeniu od kształcenia w wąskich specjalnościach.

Rozwój zdolności adaptacyjnych mieszkańców do zmian społecznych i gospodarczych wymaga kształcenia ustawicznego umożliwiającego podnoszenie posiadanych kwalifikacji oraz reorientację zawodową mieszkańców. Działania te przyczynią się do ograniczenia negatywnych skutków procesów restrukturyzacji gospodarki województwa.

W ramach priorytetu realizowane będą następujące cele strategiczne oraz przypisane do nich odpowiednie kierunki działań.

Cele strategiczne:

• Przeprofilowanie i rozbudowa systemu szkolnictwa średniego i wyższego.
• Rozszerzenie skali i zasięgu przekwalifikowań zawodowych i rozszerzenie dokształcania zawodowego.
• Wzmocnienie środowisk twórczych.

PRIORYTET B:

Umacnianie solidarności i więzi międzyludzkich, poprawa stanu zdrowia oraz bezpieczeństwa socjalnego i publicznego mieszkańców.

Do polepszenia jakości życia w regionie przyczyni się tworzenie warunków do powstawania w regionie ośrodków specjalistycznych o europejskim standardzie, podwyższenie standardu ośrodków lecznictwa specjalistycznego - w szczególności kardiologicznego, onkologicznego, nerkozastępczego, lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacyjnego oraz ratownictwa medycznego.

Niezbędne jest również podjęcie działań mających na celu poprawę warunków mieszkaniowych. Rewitalizacja centrów miast, tworzenie nowych dzielnic mieszkaniowych na terenach nie zdegradowanych ekologicznie dostępnych dla wszystkich grup społecznych doprowadzi do wzrostu ilości i jakości mieszkań na terenie województwa.

Dla mieszkańców regionu bardzo ważne jest poczucie bezpieczeństwa i ładu publicznego, które z jednej strony wpływa na kształtowanie zachowań społecznych, a z drugiej poprawia wizerunek naszego regionu na zewnątrz. Poczucie bezpieczeństwa publicznego jest przez mieszkańców regionu stawiane na jednym z pierwszych miejsc w hierarchii potrzeb. Zadanie to powinno być w zasadniczej części realizowane przez administrację rządową, dysponującą instytucjami, finansami i strukturą organizacyjną niezbędną do realizacji tego celu. Kształtując rozwój regionalny należy jednak uwzględnić możliwości wspierania tego procesu.

W ramach priorytetu realizowane będą następujące cele strategiczne oraz przypisane do nich odpowiednie kierunki działań.

Cele strategiczne:

• Zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze.
• Zróżnicowanie i poprawa oferty oraz stworzenie warunków dla rozwoju sportu i rekreacji.
• Zbudowanie zintegrowanego systemu pomocy społecznej.
• Zapewnienie powszechności dostępu do świadczeń zdrowotnych.
• Poprawa stanu zdrowia mieszkańców regionu.
• Poprawa warunków mieszkaniowych.
• Wzmocnienie trwałości rodziny, wspieranie jej rozwoju, wyrównywanie szans różnych typów rodzin, a także aktywizacja i integracja społeczności lokalnych na rzecz wzmacniania rodzin.

PRIORYTET C:

Rozwijanie współpracy międzyregionalnej w pasie Polski południowej i w skali międzynarodowej.

Otwarcie regionów niesie ze sobą potrzebę uwzględnienia mechanizmów konkurencyjnych. Należy rozpatrywać je zarówno w obszarze zewnętrznym - związanym z konkurencją między regionami o pozycję w otoczeniu oraz o ograniczone środki zasilania zewnętrznego, a także wewnętrznym - rozumianym jako konkurencja o wykorzystanie wewnątrzregionalnych czynników rozwoju.

Dalszy rozwój międzynarodowej współpracy regionalnej przyczyni się do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej województwa zarówno w dziedzinie gospodarczej, społecznej jak i kulturowej. Pozwoli również na aktywne włączenie się regionu w proces integracji europejskiej oraz na pozyskiwanie wiedzy i doświadczeń w zarządzaniu regionem wykorzystując doświadczenia państw Unii Europejskiej o podobnej strukturze i potencjale ludnościowym. Zwiększenie udziału województwa śląskiego w organizacjach międzynarodowych o charakterze regionalnym wzmocni jego pozycję na forum regionów Europy i przyczyni się do wypromowania w krajach Unii Europejskiej jego nowego wizerunku.

Ważnym elementem współpracy międzynarodowej jest współpraca transgraniczna, polegająca na wspieraniu wspólnych działań podejmowanych w ramach istniejących Euroregionów funkcjonujących na pograniczu Polsko-Czeskim oraz Polsko-Słowackim. W procesie tym szczególnie ważna jest rozbudowa infrastruktury współpracy transgranicznej oraz przełamanie barier kulturowych i prawnych w kontaktach międzyludzkich. Istotne jest również, by współpraca ta bazowała na wspólnym dziedzictwie kulturowym.
Realizacja omawianego priorytetu w pasie Polski południowej wymagać będzie współdziałania z innymi województwami w realizacji międzyregionalnych programów rządowych. Podstawowe znaczenie dla rozwoju regionu ma współpraca województw na osi Wrocław - Kraków.

W ramach priorytetu realizowane będą następujące cele strategiczne oraz przypisane do nich odpowiednie kierunki działań.

Cele strategiczne:

• Podejmowanie i wspieranie międzynarodowej współpracy instytucjonalnej.
• Podejmowanie i wspieranie współpracy międzyregionalnej z województwami leżącymi w pasie Polski południowej.

PRIORYTET D:

Rozbudowa oraz unowocześnienie systemu transportowego i komunikacyjnego.

Rozwój województwa powinien opierać się między innymi na rozbudowie nowoczesnego systemu transportowego, komunikacyjnego i informacyjnego.

Udrożnienie i integracja układu komunikacyjnego oraz zwiększenie dostępności transportowej regionu przyczyni się do poprawy płynności i drożności układów drogowych oraz rozwoju międzyregionalnej i międzynarodowej wymiany gospodarczej.

Obniżenie kosztów transportu i zmniejszenie obciążenia emisją spalin i hałasem środowiska przyrodniczego i zamieszkania odbędzie się przede wszystkim poprzez: budowę systemu obwodnic, wspieranie działań prowadzących do powstania autostrad i dróg ekspresowych, tworzenie warunków dla dalszego intensywnego rozwoju transportu lotniczego i kolejowego. Istotny jest również wzrost jakości usług świadczonych przez transport publiczny, a także wspieranie budowy centrów logistycznych i terminali transportu kombinowanego. Poprawi to stan bezpieczeństwa podróżowania i transportu oraz umożliwi szybkie przemieszczanie się mieszkańców na obszarze województwa.

Z punktu widzenia budowy i podnoszenia atrakcyjności regionu ważne jest włączanie społeczeństwa w europejski system gromadzenia i przetwarzania danych m.in. poprzez tworzenie infostrady śląskiej. Przyczyni się to do powstania społeczeństwa informacyjnego, zdolnego do sprostania wyzwaniom związanym z procesami globalizacji.

W ramach priorytetu realizowane będą następujące cele strategiczne oraz przypisane do nich odpowiednie kierunki działań.

Cele strategiczne:

• Zwiększenie dostępności komunikacyjnej regionu.
• Udrożnienie i integracja układu komunikacyjnego regionu.
• Rozbudowa i unowocześnienie sieci przesyłowej.
• Rozwijanie informatyki i telekomunikacji.

PRIORYTET E:

Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki, w tym małych i średnich przedsiębiorstw.

Zakłada się konieczność wzmocnienia innowacyjności gospodarki regionu poprzez rozwój nowych działalności, produktów i nowych przedsiębiorstw. Jest to wymóg wynikający z nieuchronności procesów schyłkowych, które dotykają tradycyjnych sektorów gospodarki województwa śląskiego.
Region dysponuje wieloma atutami pozwalającymi na rozwój działalności zaawansowanych technologicznie. Są one związane są z kulturą przemysłową, kwalifikowanymi kadrami oraz zapleczem edukacyjnym i naukowo - badawczym wyższych uczelni i instytutów naukowych. Dodatkowym atutem są międzynarodowe kontakty środowisk akademickich i gospodarczych. Ważne jest wspieranie procesów innowacyjnych szczególnie w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw.

O wzroście innowacyjności gospodarki decyduje także atrakcyjność inwestycyjna regionu. Wpływa ona na sposób postrzegania województwa zarówno przez potencjalnych jak i już funkcjonujących w regionie inwestorów zagranicznych.

Konieczność wzrostu poziomu innowacyjności zarówno w rolnictwie jak i w sektorze rolno-spożywczym jest podyktowana ich złożoną sytuacją. W regionie istnieje potencjał badawczo-wdrożeniowy, który może przyczynić się do wzrostu konkurencyjności sektora rolnego i zapewnienia odpowiednich standardów produktów w celu ich sprzedaży na rynkach międzynarodowych.

Województwo Śląskie dysponuje dużym potencjałem przyrodniczym, posiada bogate dziedzictwo kulturowe, oferuje usługi turystyczne na wysokim poziomie. Otwieranie się polskiej gospodarki na rynki światowe stwarza konieczność podejmowania działań w zakresie promocji produktu turystycznego oraz podniesienia standardu bazy rekreacyjno-turystycznej. W województwie śląskim sektor turystyczny może stać się czynnikiem wzrostu gospodarki regionu.

W ramach priorytetu realizowane będą następujące cele strategiczne oraz przypisane do nich odpowiednie kierunki działań.

Cele strategiczne:

• Wzrost siły ekonomicznej małych i średnich przedsiębiorstw.
• Rozwijanie badań naukowych oraz aplikacji nowych technologii.
• Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej regionu.
• Modernizacja sektora rolno-spożywczego.
• Zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu.

PRIORYTET F:

Poprawa jakości środowiska przyrodniczego i kulturowego, w tym zwiększenie atrakcyjności terenu.

Poprawa jakości środowiska przyrodniczego województwa śląskiego oznaczać będzie: zmniejszenie ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do wód i gruntów, budowę systemu oczyszczalni ścieków, ograniczanie zanieczyszczeń powierzchniowych gruntów. Istotna będzie racjonalna gospodarka odpadami poprzez stworzenie infrastruktury do wtórnego wykorzystania odpadów, a także usuwania i bezpiecznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Duże znaczenie będzie miała budowa systemu retencji wód powierzchniowych, ograniczenie nadmiernego ich zasolenia, a także objęcie szczególną ochroną najbardziej zasobnych zbiorników wód podziemnych. Zwiększeniu atrakcyjności terenu województwa będzie także sprzyjać zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz ochrona zasobów leśnych.

Dla poprawy atrakcyjności terenu ważna jest również ochrona istniejących zasobów przyrodniczych będących wyrazem bioróżnorodności regionu.

Rewitalizacja centrów miast i układów wiejskich, tworzenie wielofunkcyjnych ośrodków wiejskich, rewitalizacja terenów poprzemysłowych, przebudowa zdegradowanych lub przeludnionych dzielnic przyczyni się do zmiany dotychczasowego wizerunku regionu i podniesienia jego atrakcyjności.

W ramach priorytetu realizowane będą następujące cele strategiczne oraz przypisane do nich odpowiednie kierunki działań.

Cel strategiczne:

• Utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych.
• Uporządkowanie i wdrożenie systemu gospodarki odpadami.
• Polepszenie jakości powietrza.
• Rewitalizacja terenów poprzemysłowych oraz pogórniczych.
• Zagospodarowanie centrów miast.
• Przebudowa starych dzielnic zdegradowanych lub przeludnionych.
• Ukształtowanie regionalnego systemu obszarów chronionych.
• Kształtowanie ośrodków wiejskich.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice