Krupniok śląski bardziej regionalny
Ten jeden ze sztandarowych produktów kuchni śląskiej może być chroniony przepisami unijnymi. Wszystko w rękach producentów.
Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego razem ze Śląskim Cechem Rzeźników i Wędliniarzy, Izbą Rzemieślniczą oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach wystąpili z inicjatywą zarejestrowania krupnioka śląskiego w systemie Chronionych Oznaczeń Geograficznych. Teraz wszystko w rękach producentów. By uzyskać taką ochronę, muszą oni założyć formalną grupę producentów, która będzie mogła złożyć stosowny wniosek o rejestrację produktu w unijnym systemie.
Krupniok śląski jako produkt tradycyjny województwa śląskiego został wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 28.02.2006 r. Wpisanie produktu na Listę Produktów Tradycyjnych nie daje ochrony jak w przypadku rejestracji oznaczeniami unijnymi. Jest jedynie zabiegiem promocyjnym. Dlatego zdecydowano, by teraz wpisać go w system Chronionych Oznaczeń Geograficznych. Wpis taki zagwarantuje ochronę krupnioka śląskiego m.in. przed podróbkami.
Od 1 maja 2004 r. od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej polscy producenci żywności mogą starać się o wpisanie produktów regionalnych do Rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia i Chronionych Oznaczeń Geograficznych lub do Rejestru Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności. Zgodnie z przepisami zarejestrowane nazwy są chronione przed:
- wszelkim bezpośrednim lub pośrednim wykorzystywaniem w celach komercyjnych zarejestrowanej nazwy dla produktów nieobjętych rejestracją, o ile produkty te są porównywalne do produktów zarejestrowanych pod tą nazwą lub jeśli stosowanie nazwy narusza prestiż chronionej nazwy;
- każdym niezgodnym z prawem zawłaszczeniem, imitacją lub aluzją, jeśli nawet prawdziwe pochodzenie produktu jest zaznaczone lub chroniona nazwa została przetłumaczona, lub towarzyszy jej wyrażenie „w stylu", „rodzaju", „przy użyciu metody", „tak jak produkowane w", „imitacja" lub „podobne";
- wszelkimi innymi fałszywymi lub mylącymi danymi odnoszącymi się do miejsca pochodzenia, właściwości lub podstawowych cech produktu na opakowaniu wewnętrznym lub zewnętrznym, w materiale reklamowym lub dokumentach odnoszących się do danego produktu lub na opakowaniu produktu w pojemniku, mogącym stworzyć fałszywe wrażenie co do jego pochodzenia;
- wszelkimi innymi praktykami mogącymi wprowadzić w błąd zainteresowanych co do prawdziwego pochodzenia produktu.
Warunkiem uzyskania oznaczenia „Chronione Oznaczenie Geograficzne" (CHOG), jest m.in. to, by nazwa produktu wykorzystywała nazwę regionu, konkretnego miejsca lub też w wyjątkowych przypadkach kraju, gdzie dany wyrób jest produkowany. Konieczne jest też wykazanie, że istnieje związek pomiędzy produktem a obszarem, z którego ten produkt pochodzi. Wymagane jest również, aby co najmniej jeden (a nie wszystkie) z etapów całego procesu produkcyjnego - tzn. wytwarzanie surowców, produkcja wyrobu lub przygotowywanie do sprzedaży - odbywał się na obszarze, do którego nawiązuje. Produkt musi posiadać szczególną, specyficzną jakość, renomę, cieszyć się uznaniem lub też posiadać inne cechy przypisywane pochodzeniu geograficznemu.
Jako Chronione Oznaczenia Geograficzne zarejestrowane mogą zostać także niektóre tradycyjne niegeograficzne nazwy określające produkt rolny lub środek spożywczy - np. rogal świętomarciński.
Obecnie trwają prace nad ustaleniem obszaru wytwarzania krupnioka śląskiego na terenie województwa opolskiego i śląskiego oraz nad określeniem receptury produktu.
Prosimy producentów krupnioka śląskiego o przesyłanie uwag dotyczących granic wytwarzania. Granice te powinny być zgodne z prawdą historyczno-etnograficzną, aby łatwo było udowodnić związek pomiędzy produktem a obszarem, z którego pochodzi.
Prosimy również o przesyłanie:
- uwag i sugestii do roboczego schematu produkcji krupnioka śląskiego,
- wszelkich możliwych materiałów dokumentujących historię wytwarzania i związek z obszarem,
- dokumentów potwierdzających renomę produktu (dyplomy, nagrody itp.).
Osoby odpowiedzialnie za projekt:
- Agnieszka Kotwa - Wydział Gospodarki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego (tel. 32 78 35 518, e-mail: akotwa@slaskie.pl),
- Grzegorz Miketa - Dyrektor Śląskiego Cechu Rzeźników i Wędliniarzy w Katowicach (cech@cech-wedliniarzy.pl, 32 781 07 31, 722 006 400)
Krupniok śląski jest jednym z najbardziej charakterystycznych wyrobów wędliniarskich związanych z tradycjami kulinarnymi województwa śląskiego.
Wytwarzanie krupnioków związane było z tradycyjnym świniobiciem, urządzanym co najmniej raz do roku. Krupnioki na Śląsku towarzyszyły wielu uroczystościom: właśnie przy świniobiciu częstowano okolicznych mieszkańców, rodzinę, roznoszono do domów sąsiadów. Również na weselach i innych rodzinnych uroczystościach były nieodłącznym składnikiem jadłospisu. Produkt swój charakterystyczny smak i zapach zawdzięcza użytym do produkcji produktom, a mianowicie kaszy jęczmiennej, krwi, podrobom i przyprawom.
Działania te są odpowiedzią na inicjatywę Województwa Opolskiego, na obszarze którego krupniok jest również wytwarzany.