W Katowicach podpisano dziś dokumenty o współpracy Uniwersytetu Śląskiego z samorządami związanymi obszarowo ze zbiornikiem goczałkowickim. Porozumienie jest częścią projektu „Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego".

W uroczystości wziął udział Wicemarszałek Województwa Śląskiego Mariusz Kleszczewski. „To niezwykle ciekawa i ważna inicjatywa. Skupienie projektów badawczych i znalezienie dla nich odbiorców w samorządach lokalnych to właśnie innowacyjność. Zbiornik Goczałkowicki to sztuczny twór człowieka, ale dzięki dobremu zarządzaniu starzeje się godnie i obecnie funkcjonuje jako ekosystem pełen życia. Ma on znaczenie zarówno strategiczne, gdyż zaopatruje w wodę 66 gmin regionu, jak i służy zapewnieniu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Mam nadzieję, że ten ambitny projekt współpracy wielu środowisk zakończy się sukcesem" - powiedział wicemarszałek Kleszczewski.

Od stycznia 2010 Uniwersytet Śląski w Katowicach koordynuje projekt „Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego (ZiZOZap)". W skład Konsorcjum Naukowego oprócz uniwersytetu wchodzą także Politechnika Krakowska, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach oraz Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN w Zabrzu. Projekt dofinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.

Badania dotyczą kluczowych problemów istotnych dla optymalnego zarządzania zbiornikami zaporowymi, tworzenia systemów informacyjnych wraz z bazami danych. Obszarem badawczym jest Zbiornik Goczałkowicki, na którym interdyscyplinarne zespoły specjalistów prowadzą monitoring i analizy różnych elementów środowiska. Wyniki monitoringu służą budowaniu modeli matematycznych tych procesów, które pozwolą opracować system wspomagający zarządzaniem zbiornikiem zaporowym. Projekt ZiZOZap ma przyczynić się do rozwiązania problemu obniżania się potencjału ekologicznego i funkcjonalnego zbiorników zaporowych w wyniku ich starzenia się i presji wynikających z zagospodarowania przestrzennego obszaru zlewni.

Z wyników uzyskanych podczas badań zbiornika goczałkowickiego i jego otoczenia będą mogły skorzystać władze samorządowe gmin leżących nad jeziorem, m.in. Chybia, Czechowic-Dziedzic, Goczałkowic Zdroju, Pszczyny i Strumienia, a także Starostwa Pszczyńskiego.

Podpisaniu dokumentu o współpracy towarzyszył panel ekspertów „Współpraca buduje - Partnerstwo w wdrażaniu innowacyjnych metod zarządzania środowiskiem". Podczas obrad omawiano potencjalne możliwości projektu będące w zakresie zainteresowań osób odpowiedzialnych za zarządzanie środowiskowe w gminach. Poruszono także temat wpływu zmian zbiornika goczałkowickiego na życie społeczności gmin otaczających zbiornik, a także osób zamieszkujących województwo śląskie, dla którego zbiornik jest jednym z największych źródeł wody pitnej.

W świetle zapisów Ramowej Dyrektywy Wodnej, w krajach Unii Europejskiej konieczna jest intensyfikacja działań umożliwiających zrównoważone gospodarowanie zasobami wód w celu uzyskania ich dobrego stanu do 2015 roku. Dotyczy to także podlegających silnej antropopresji zbiorników zaporowych. Europejskie standardy zarządzania tymi akwenami wymagają zachowania dobrego potencjału ekologicznego zasobów wodnych i ekosystemów z nimi związanych, a także wykorzystania wód zbiorników zgodnie z ich funkcją gospodarczą i zapewnienia bezpieczeństwa budowli piętrzącej w warunkach zagrożeń naturalnych i technologicznych.

Projekt wiąże się z zapisami wszystkich międzynarodowych konwencji na temat zrównoważonego gospodarowania wodami jak „Berneńska" - o ochronie dzikiej fauny i flory oraz siedlisk naturalnych (1979); „Ptasia" 79/409/EEC - w sprawie ochrony dzikich ptaków (1979); czy „Siedliskowa" (tzw. FFH) 92/43/ECC - w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (1992).

Projekt ten spełnia istotne zapotrzebowanie na poprawę w zakresie zintegrowanego i zrównoważonego wykorzystania zasobów wodnych, uwzględnione w priorytetach badawczych obszaru badawczego „Środowisko i Rolnictwo" Krajowego Programu Badań i Prac Rozwojowych w takich działaniach jak:

• wpływ zagospodarowania i użytkowania terenu na reżim hydrologiczny i jakość wody oraz wykorzystanie retencji glebowej i powierzchniowej w kształtowaniu zasobów wodnych;
• gospodarowanie wodą na obszarach cennych przyrodniczo oraz działania dla przywrócenia lub poprawy ich walorów przyrodniczych;
• rozwój systemów informacyjnych w zarządzaniu zasobami wodnymi.