To jeden ze strategicznych projektów priorytetowych w Programie Fundusze Europejskiego dla Śląskiego 2021-2027. Przedsięwzięcie będzie wsparte ze środków FST w ramach Działania 10.9 o nazwie „Ponowne wykorzystanie terenów poprzemysłowych, zdewastowanych, zdegradowanych na cele rozwojowe regionu”

W obradach Komitetu Monitorującego uczestniczyli m.in. sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jacek Karnowski oraz członkini zarządu województwa Joanna Bojczuk.

- Śląskie podręcznikowo realizuje program transformacji stając się tym samym wzorem dla innych. To imponujące, ale też pamiętajmy, że kwestia wydatkowania rekordowych przecież środków unijnych, bo kwoty ponad 5 mld euro to także duże wyzwanie – zaznaczył Jacek Karnowski.

- Dawne obiekty poprzemysłowe dostają dzięki środkom unijnym nowe życie, dają też wielką szansę na ich ponowne wykorzystanie. Nie tylko są symbolem dziedzictwa, ale także będą przecież generować zupełnie nowe miejsca pracy – przekonuje Joanna Bojczuk.

- Adaptacja terenów po dawnej KWK Katowice, gdzie dziś swoją siedzibę ma Muzeum Śląskie to jedno z modelowych przykładów transformacji. Do 2029 roku potrwa jego dalsza adaptacja, a w jej efekcie każdy ma znaleźć w nim coś dla siebie i odkrywać je od nowa – dodaje p.o. dyrektora MŚ, Karol Makles.

Całkowita wartość przedsięwzięcia to 126,5 mln zł z czego 39, 4 mln zł to dofinansowanie z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Jak zaznaczono podczas październikowych obrad Komitetu Monitorującego, w ramach FST ogłoszono do tej pory aż 50 naborów, a suma alokacji sięgnęła 108 proc.

Rewitalizacja terenów po dawnej kopalni rozpoczęła się 20 lat temu. Budowa nowej siedziby Muzeum zakończyła się w 2015 roku.

Kolejnym etapem była adaptacja na cele kulturalne zabytkowych budynków Łaźni Głównej i Stolarni zakończone w 2017 roku. Na parterze dawnej stolarni funkcjonuje sala przystosowana do działań edukacyjnych, teatralnych, plastycznych oraz koncertów, pokazów filmów, itp. Na piętrze z kolei znajduje się przestrzeń ekspozycyjna. W budynku dawnej łaźni głównej stworzono powierzchnię dla ekspozycji czasowych, którą wykorzystywać można również do organizacji większych koncertów czy eventów.

W budynku funkcjonuje również pracownia i magazyny trzech działów muzeum – Historii, Archeologii i Etnologii. Obecnie dobiega końca przebudowa i adaptacja zabytkowego budynku dawnej Łaźni Gwarek. Obiekt pełnić ma funkcję magazynu studyjnego eksponatów związanych z historią przemysłu oraz militariami z możliwością udostępnienia przestrzeni zwiedzającym. W budynku zaplanowano otwartą przestrzeń halową uzupełnioną o dwukondygnacyjne antresole, której główną funkcją jest ekspozycja największych i najcięższych eksponatów wielkogabarytowych, w tym maszyny parowej z huty Baildon oraz elektrycznej maszyny wyciągowej z KWK Rydułtowy.

W ramach FST sfinansowana zostanie adaptacja kolejnych zabytkowych budynków pokopalnianych w większości objętych ochroną konserwatorską. Obejmie ona zagospodarowanie terenu i kompleksową modernizację zabytkowych budynków - dawnej elektrowni, nadszybia i maszynowni szybu Bartosz oraz dawnej wieży ciśnień z przyległym warsztatem rymarza. W budynkach elektrowni i nadszybia Bartosz zaplanowano stworzenie wielofunkcyjnej przestrzeni widowiskowo-eventowej wraz z foyer i zapleczem logistycznym dla organizacji różnych wydarzeń kulturalno-artystycznych oraz bramy wprowadzającej na teren Muzeum i do Szlaku Zabytków Techniki. W budynkach powstaną nowe magazyny techniczne, ogólnodostępna gastronomia z zapleczem, strefa gościnna, biurowa, socjalna, techniczna oraz sale twórcze. W dawnej maszynowni planuje się eksponować zabytkową maszynę wyciągową. Budynki kompleksu szybu Bartosz zostaną połączone ze sobą łącznikami naziemnymi, a z główną siedzibą Muzeum zostaną skomunikowane przejściem podziemnym. Wieża ciśnień będzie stanowiła przestrzeń widokową, ekspozycyjną i kawiarnianą. Będzie ona połączona z przyległym warsztatem rymarza poprzez dobudowany szklany pawilon wyjściowy. Jednocześnie teren wokół budynków zostanie zagospodarowany ciągami pieszo-jezdnymi, placami, zielenią oraz małą architekturą. Ponadto w zakresie infrastruktury odnawialnych źródeł energii przewidziano montaż instalacji fotowoltaicznej na dachach adaptowanych budynków oraz montaż instalacji do odzysku ciepła z wód kopalnianych. Zastosowanie paneli fotowoltaicznych pozwoli na produkcję zielonej energii na bieżące potrzeby funkcjonowania budynków i umożliwi mniejszy pobór energii z sieci. Budowa instalacji do odzysku ciepła z wód kopalnianych umożliwi zmniejszenie kosztów ogrzewania budynków dzięki zastosowaniu wodnych pomp ciepła wykorzystujących temperaturę z pompowanych przez Centralny Zakład Odwadniania Kopalń głębinowych wód kopalnianych.

Dopełnieniem inwestycji z programu regionalnego FESL jest adaptacja budynków poprzemysłowych byłej kuźni i warsztatu mechanicznego z przeznaczeniem na funkcje ekspozycyjną i edukacyjną muzeum. Budynki docelowo będą pełnić głównie funkcję wystawienniczą z zasadniczym przeznaczeniem na wystawę stałą prezentującą historię przemysłu na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. W budynkach zlokalizowana zostanie również przestrzeń warsztatowo-edukacyjna oraz profesjonalna pracownia konserwacji metalu wraz z zapleczem techniczno-magazynowym.